Zwiedzamy świat kulinariów

Kuchnia grecka może poszczycić się tradycją trwającą kilka tysiącleci, jednak od czasów starożytnych jej podstawę niezmiennie stanowi śródziemnomorska tyriada: pszenica, oliwa, wino.Kuchnia ta ewoluowała równolegle do rozwoju wydarzeń historycznych w tych rejonach – do dzisiaj niezwykle żywe są w niej wpływy kuchni rzymskiej, tureckiej, perskiej, arabskiej, bałkańskiej, a nawet słowiańskiej. Wiele z potraw inspirowanych obcymi kulturami funkcjonuje pod swoimi oryginalnymi nazwami, będąc jednocześnie najbardziej popularnymi potrawami współczesnej kuchni greckiej.

Ze względu na łagodny i ciepły klimat, świeże warzywa dostępne są w Grecji cały rok i stąd ich stała obecność na tamtejszych stołach. Do najczęściej wykorzystywanych w kuchni greckiej warzyw należą oberżyna, cukinia, papryka, sałata, szpinak. Znacznie częśniej niż np. w Polsce przygotowuje się potrawy z roślin strączkowych, zwłaszcza z soczewicy, fasoli, ciecierzycy. Górzyste tereny tego kraju sprzyjają hodowli baranów i kóz – mięso jagnięce i baranina cieszą się tutaj dużą popularnością. Kozie mleko równie często co krowie wykorzystywane jest tam do produkcji serów, spośród których kilka, min. feta, nie jest produkowanych w żadnym innym kraju świata.

Lista popularnych potraw kuchni greckiej

1. Mousaka – Μουσακάς

Jednogarnkowe casserole z warzyw i mięsa były obecne w kuchni greckiej od stuleci. Kiedy na początku XX wieku coraz bardziej popularne stały się kremowe sosy, do tradycyjnej casserole dodano wierzchnią warstwę z bechamelu, tworząc tym samym chyba najpopularniejsze dzisiaj greckie danie, czyli mousakę. Plastry bakłażana, plastry ziemniaków, mielone mięso wieprzowe i gruba warstwa bechamelu, wszystko zapieczone w piekarniku, to przepis na jedną z najpyszniejszych potraw kuchni śródziemnomorskiej. Mousaka wydaje się dość prosta do przygotowania, jednak jak bardzo dalekie jest to od prawdy wiedzą tylko ci, którzy sami kiedyś próbowali ją przyrządzić.

2. Tiropitakia – Τυροπιτάκια

Ulubiona meze, czyli przekąska wszystkich Greków. Do przygotowania tych smacznych trójkącików używa się najczęściej ciasta filo (kupnego lub domowej roboty), a czasem także ciasta francuskiego, zwanego tutaj sfoliatą, jednak wówczas tiropitakia mają kształt półksiężyców. Wypełnione serem feta pierożki piecze się w piekarniku, smakują dobrze zarówno na gorąco jak i na zimno. Greckie gospodynie, zwłaszcza gdy przygotowują tę przekonskę dla licznej rodziny, zamiast wielu małych tiropitakia formują jedną dużą tiropitę w kształcie ślimaka, którą gdy już jest gotowa, kroi się na dowolną ilość kawałków. Do serowego nadzienia często dodaje się także szpinak, wówczas przekąska ta zmienia nazwę na spanakotiropitakia.

3. Revithia – Ρεβύθια

Jedna z niewielu zup w greckiej kuchni. Bardzo sycąca i rozgrzewająca, dlatego serwuje się ją tylko zimą. Dla wiellbicieli tradycyjnych polskich zup może wydać się niepełnowartościowa, gdyż przygotowuje się ją jedynie z cieciorki gotowanej na wodzie z wcześniej podsmażoną cebulą. Jednak jej prostota jest myląca – jej smak jest wyśmienity, a nieco soku z cytryny i kilka kropel oliwy z oliwek dodanaych już na talerzu nadaje tej potrawie prawdziwie śródziemnomorskiego charakteru. Można ją przygotowywać zarówno na piecu, jak i w tradycyjny sposób, w piekarniku, w zamkniętym naczyniu naczyniu żaroodpornym.

4. Horiatiki – Χωριάτικη

Zwana przez Greków horiatiki, czyli wiejską, a przez resztę świata po prostu grecką, jest jedną z najpopularniejszych sałatek świata. Tradycyjny ser feta (najczęścniej w jednym plastrze, a nie krojony w kostkę) dodany do tak banalnych składników jak pomidory, ogórki, zielona papryka, czerwona cebula, do tego kilka czarnych oliwek, sowita porcja oliwy z pierwszego tłoczenia i szczypta oregano, to przepis na jedną z najsmaczniejszych sałatek świata, która jest także niezwykle zdrowa i prosta w przygotowaniu. Sałatka ta niepodzielnie króluje na stołach greckich domów i tawern, trudno sobie tam bez niej wyobrazić jakikolwiek posiłek. Zjadana jest zawsze do końca – w soku z warzyw i oliwy pozostającym po sałatce Grecy z lubością maczają kawałki chleba, i co ciekawe, mają nawet w swoim języku słowo papara, które określa właśnie tę czynność. Poza granicami Hellday  do składników horiatki dodaje się również liście sałaty (taka wersja jest bardzo popularna także w Polsce),co przez Greków uważane jest za jedną z największych kulinarnych zbrodni.

5. Souvlaki – Σουβλάκι

Mięsko, kilka frytek, pomidory, cebula, czasem także sałata oraz sos tzatziki lub musztardowy, wszystko to ciasno zawinięte w pitę – oto typowy grecki fast food. Smacznie, tanio i wcale nie tak kalorycznie  – nic dziwnego, że w tym kraju trudno znaleźć McDonald’sy i inne amerykańskie sieci z niezdrowym jedzeniem. Souvlaki dosłownie znaczy saszłyk, bo w tradycyjnej postaci potrawa ta to po prostu grillowane na patyczkach mięso. Zawijanie saszłyków z dodatkami w pitę przyszło dopiero z czasem, z czasem też zaczęto używać innych mięs – dzisiaj oprócz souvlaki z grillowanym kurczakiem czy wieprzowiną niezwykle popularne są także te z z gyrosem (drobiowym lub wieprzowym), kebabem, nieco rzadziej wybiera się te z bekonem, z kiełbasą, istnieje również wersja dla wegetarian. Tanie, sycące, idealne do zjedzenia zarówno w biegu, w pracy, jak i na domowy obiad. Aż dziw, że souvlaki nie zrobiło jeszcze tak zawrotnej kariery światowej jak np. hamburger czy hot-dog.

6. Tzatziki – Τζατζίκι

Choć tzatziki klasyfikowane powinno być raczej jako dip niż potrawa, nie mogło go zabraknąć na tej liście. Gdyby zrobić sondaż, co najbardziej kojarzy się z kuchnią grecką, z pewnością odpowiedzi rozłożyłyby się mniej więcej po równo między sałatkę grecką i tzatiki właśnie. Ten prosty dip na bazie jogurtu znany jest chyba na całym świecie, jednak dopiero jedząc go w Grecji można przekonać się, jak naprawdę powinien smakować. Tzatzki trzeba przyrządzać tylko i wyłącznie z użyciem prawdziwego, greckiego jogurtu, bo to właśnie w nim tkwi sekret tego symbolu kuchni greckiej. I nie chodzi tutaj tylko o gęstość samego jogurtu, lecz także o sposób jego pasteryzacji, który został przez Greków opatentowany – dostępne w Polsce jogurty typu greckiego niestety tylko imitują oryginał. Oprócz świeżego ogórka, czosnku, szczypty soli i pieprzu do jogurtu należy dodać również kilka kropel octu winnego. Tzatziki to ulubiony dodatek Greków do pieczonych lub grillowanych mięs i ziemniaków.

7. Kleftiko – Κλέφτικο

Kleftiko, czyli kradzione, bo potrawa ta pochodzi z czasów, gdy po greckich górach grasowali zbójnicy, którzy żywili się mięsem wykradanej pasterzom trzody. Przywłaszczoną jagnięcinę przygotowywali w wykopanych w ziemi dołach z żarem, tak aby rozchodzące się zapachy nie zdradziły ich kryjówki. Dzisiaj kleftiko przygotowuje się w piekarniku, szczelnie owinięte w papier do pieczenia. Jagnięcina w marynacie z oliwy, czosnku, soku z cytryny i mieszanki górskich ziół po kilku godzinach spędzonych w piekarniku wprost rozpływa się w ustach. razem z mięsem piecze się także ziemniaki, cebulę, paprykę i pomidory, a wszystkie te warzywa cudownie przechodzą aromatycznym sosem, nierzadko z dodatkiem białego wina. Na próżno szukać słów, aby opisać smak tej tradycyjnej greckiej potrawy.

8.  Gemista – Γεμιστά

Podobnie jak w całej kuchni śródziemnomorskiej, także i w jej greckiej odmianie bardzo ceni się warzywa pod każdą postacią, nie tylko na surowo. Dowodem na to jest niezwykle tutaj popualrna potrawa zwana gemista, czyli faszerowane papryki, pomidory, nierzadko także cukinie i bakłżany. Tak samo lubiane są tutaj dwie wersje farszu, z samego ryżu i z ryżu z mięsem mielonym. Gemista piecze się sowicie skropione oliwą z oliwek, z reguły razem z kawałkami ziemniaków, które powolnie miękną w tworzącym się sosie z warzyw.

9. Kolokithokeftedes – Κολοκυθοκεφτέδες

Kolejnym dowodem na umiłowanie przez mieszkańców Hellady warzyw są kolokithokeftedes, czyli smażone na głębokim oleju placuszki z cukinii. Każda grecka gospodynii domowa ma na nie swój własny przepis, różniący się nieco proporcjami użytych składników i dodatkami, takimi jak swieża natka pietruszki, kolendra czy koperek. W kolokithokeftedes nigdy jednak nie może zabraknąć ulubionego sera Greków, czyli fety. Istnieje wiele wariacji tej potrawy w zależności od użytych warzyw – z pomidorami jako głównym składnikiem plaacuszki te będą zwały się tomatokeftedes, z ziemniakami to patatokeftedes, istnieje również wersja z żółtym serem, czyli tirokeftedes, a nawet z ośmiornicą, czyli chtapodofektedes.

10. Pastitsio – Παστίτσιο

Potrawa to najbardziej charakterystyczny przykład wpływów włoskich w kuchni greckiej. Nieco podobna do mousaki, bo tak jak ona składa się z wieprzowego mięsa mielonego, przykryta jest bechamelem i zapiekana w piekarniku, jednak w tej potrawie bakłażan i ziemniaki zastąpione zostają grubym makaronem w kształcie rurek. Danie to jest bardzo sycące, jeden kawałek pastitsio wraz z porcją greckiej sałatki to obiad, po którym głód nie nadejdzie do późnych godzin wieczornych. Potrawę uwielbiają zarówno dorośli jak i dzieci, a po przygotowaniu może być przechowywana w lodówce nawet kilka dni.

11. Fakes – Φακές

Mimo że kuchnia grecka nie obfituje w zupy (ze względu na ciepły klimat, który umożliwia ich spożywanie głównie zimą), to w żadnym rankingu najpopularniejszych greckich potraw nie może zabraknąć ani wcześniej wymienionej revithii, ani fakes. Wszelkie strączkowce stanowią ważny element diety każdego Greka, ceni się je zwłaszcza za wysoką zawartość żelaza, dlatego serwuje się je tu równie często dorosłym, co dzieciom. Fakes, czyli soczewica gotowana w przecierze pomidorowym, czasem już na talerzu przyprawiana kilkoma kroplami octu winnego, to potrawa, która w sezonie zimowym co tydzień pojawia się na większości greckich stołów.

12. Horta – Χόρτα

Kto by pomyślał, że są kraje, gdzie gotowany mniszek lekarski, popularnie u nas zwany mleczem, stanowi jedną z najbardziej lubianych przystawek. W Grecji można go z łatwością kupić na targu, jednak najczęściej gospodynie zbierają go same, z własnego ogródka lub okolicznych łąk i pagórków, które porasta dziko zwłaszcza wczesną wiosną. Długotrwałe gotowanie nie pozbawia go charakterystycznej goryczki, dla złagodzenia której skrapla się go sokiem z cytryny i oliwą. Horta serwowane do obiadu spełnia rolę surówki, bardzo zdrowej i cenionej przez dorosłych i niestety nielubianej przez dzieci.

13. Dolmades – Ντολμάδες

Często nazywane greckimi gołąbkami, rzeczywiście nie bez powodu. Jednak te dwie potrawy tyle samo łączy, co dzieli. Dolmades, zwane także pieszczotliwie dolmadakia, to ryż zawijany w liście winogron. Można użyć swieżych, sparzonych liści, lub ze słoika, w specjalnej zalewie. Serwuje się je z reguły na zimno, bez sosu, tak jak w przypadku polskich gołąbków. Przed podaniem skrapla się je sokiem z cytryny i oliwą z oliwek. Dolmades nigdy nie są głównym daniem, stanowią za to idealny starter lub dodatek do innych potraw.

14. Kokoretsi – Κοκορέτσι

Najbardziej charakterystycznym dla Grecji rodzajem mięsa jest jagniącina, nic więc dziwnego, że to kolejne już w naszym rankingu danie z tym wykwintnym mięsem w roli głównej. Tym razem jest to jednak potrawa dla nieco odważniejszych amatorów greckiej kuchni, gdyż składa się z tych części zwierzęcia, które wielu wydają się nie do przełknięcia. Kokoretsi to śledziona, serce, wątroba i inne podroby jagnięce, zawinięte ciasno w starannie oczyszczone flaki i z wolna pieczone na obrotowym szpikulcu grilla lub paleniska. Potrawa ta pojawia się prawie zawsze na Wielkanocnym stole, jednak tawerny specjalizujące się w pieczonych mięsach serwują ją przez okrągły rok. Kokoretsi podaje się posypując jedynie szczyptą oregano, często także w towarzystwie tzatzki. Chrupiąca, przypieczona skórka, miękki środek, tak inny w smaku od wszystkich dobrze znanych mięs – kokoretsi to jedna z najciekawszych potraw kuchni greckiej jakiej powinien spróbować każdy odwiedzający tej kraj.

15. Bakaliaros skordalia – Μπακαλιάρος σκορδαλιά

Kuchnia śródziemnomorska nie może istnieć bez ryb , dlatego siłą rzeczy taka pozycja musiała znaleźć się także i w naszym rankingu najpopularniejszych greckich potraw. Jeną z najbardziej lubianych przez potomków Homera ryb jest morszczuk, który stanowi główny punkt menu w każdą rocznicę greckiego Dnia Niepodległości. Ryba ta smażona jest na głębokim oleju w pysznej, chrupiącej panierce zwanej kourkouti, a serwowana jest obowiązkowo w towarzystwie skordalia, czyli pure ziemniaczanego z dużą ilością czosnku. Danie to jest bardzo popularne również w dni, w które prawosławnych Greków obowiązuje post od mięsa, a takich dat jest w ich kalendarzu znacznie więcej, niż w kalendarzu liturgicznym katolików.

Źródło: www.topnaj.pl